Ο Σκότι (Τζέιμς Στιούαρτ) είναι ένας αστυνομικός που έχει αποσυρθεί πρόωρα από την ενεργό δράση, καθώς αντιμετωπίζει προβλήματα υψοφοβίας και κατάθλιψης. Κάποια στιγμή ένας παλιός του φίλος, του προτείνει να παρακολουθεί τη γυναίκα του Μαντλέν (Κιμ Νόβακ), η οποία τον τελευταίο καιρό συμπεριφέρεται αλλόκοτα και ο σύζυγος φοβάται ότι πάσχει από διχασμό προσωπικότητας και αυτοκτονικές τάσεις. Η πανέμορφη Μαντλέν, κατά τα λεγόμενα του άντρα της, πιστεύει ότι είναι η μετεμψύχωση μιας γυναίκας, της Καρλότα Βαλντέζ, που πέθανε πολλά χρόνια πριν. Ο Σκότι παρακολουθεί τη νεαρή γυναίκα και τη διασώζει μετά από μια απόπειρα αυτοκτονίας. Έπειτα, οι δυο τους γνωρίζονται καλύτερα κι ο ντετέκτιβ την ερωτεύεται παράφορα. Το ζευγάρι ξεκινά μαζί τις έρευνες, προκειμένου να συγκεντρώσει πληροφορίες πάνω στη μυστηριώδη Καρλότα, η ψυχή της οποίας έχει κυριεύσει το σώμα της αγαπημένης του. Οι πληροφορίες τούς οδηγούν σ’ ένα μοναστήρι, όπου η Μαντλέν, κυριευμένη από το πνεύμα της Καρλότα, ανεβαίνει τις σκάλες για να φτάσει στο καμπαναριό. Ο Σκότι παθαίνει μια σοβαρή κρίση ιλίγγου, δεν καταφέρνει να σταματήσει την πορεία της προς την κορυφή του καμπαναριού και η νεαρή γυναίκα σκοτώνεται, πέφτοντας από ψηλά. Ο Σκότι κυριεύεται από τις τύψεις, νοσηλεύεται για ένα διάστημα σε ψυχιατρική κλινική, αλλά δεν καταφέρνει να βγάλει από το μυαλό του την Μαντλέν. Μερικούς μήνες αργότερα, ενώ έχει βγει από την κλινική συναντά την Τζούντι, μια γυναίκα που μοιάζει φοβερά με τον πεθαμένο του έρωτα και βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα νέο μυστήριο…
Γράφει ο Μάρτιν Σκορσέζε σχετικά: «...Ως κινηματογραφόφιλος αλλά και ως σκηνοθέτης, είναι δύσκολο να εκφράσω με λέξεις, τι σημαίνει για μένα ο Δεσμώτης του Ιλίγγου. Και όπως συμβαίνει μ’ όλες τις μεγάλες ταινίες -τις πραγματικά μεγάλες- παρ’ όλο που έχουν γραφτεί και ειπωθεί πολλά, η συζήτηση γι’ αυτή πάντα θα συνεχίζεται. Διότι απέναντι σε κάθε μεγάλη ταινία, χρειάζεται να δείχνουμε κάτι παραπάνω από έναν απλό θαυμασμό: απαιτείται η έκφραση μιας προσωπικής εκτίμησης. Κατ’ αρχάς είναι μια ταινία μοναδική τόσο για τη φιλμογραφία του Άλφρεντ Χίτσκοκ όσο και για το Χόλιγουντ. Μια τέτοια προσωπική δουλειά και μ’ ένα τόσο μοναδικά συνταρακτικό όραμα για τον κόσμο -που βγήκε μάλιστα από αμερικανικό στούντιο- δεν ήταν μόνο ασυνήθιστη, ήταν σχεδόν αδιανόητη. Ο Δεσμώτης του Ιλίγγου ήταν, και συνεχίζει να είναι για πολλούς από την γενιά μου, ένα παράδειγμα: αποδεικνύει ότι μπορεί κάποιος να λειτουργεί μέσα σ’ ένα σύστημα παραγωγής, και ταυτόχρονα η δουλειά του να έχει και μια έντονη προσωπική σφραγίδα. Επίσης είναι πολύ σημαντική για μένα, διότι πρωταγωνιστεί ένας ήρωας το κίνητρο του οποίου είναι το πάθος και οι έμμονες ιδέες. Πάντα στη δουλειά μου με γοήτευαν οι ήρωες που κυριαρχούνται από εμμονές και από αυτήν την άποψη αγγίζει μια χορδή βαθιά μέσα μου, κάθε φορά που τη βλέπω. Η ηθική, η αξιοπρέπεια, η ευγένεια, η ευφυΐα, η σοφία -όλες αυτές οι αρετές που νομίζουμε ότι πρέπει να διακρίνουν τους ήρωες- εγκαταλείπουν σταδιακά τον χαρακτήρα του Τζέιμς Στιούαρτ και στο τέλος μένει -εκεί στο καμπαναριό με τις καμπάνες να κτυπάνε πίσω του- απογυμνωμένος, διαθέτοντας μόνο την ανθρώπινη φύση του. Βιβλία ολόκληρα θα μπορούσαν να γραφτούν για τις διάφορες πλευρές της ταινίας, την καταπληκτική οπτική ακρίβεια που κόβει σαν λεπίδι τις ψυχές των ηρώων, τις στιγμές μυστηρίου και εξαίσιας ποίησης, την ανατρεπτική και υπέροχη χρήσης του χρώματος, τις καταπληκτικές ερμηνείες της Κιμ Νόβακ και του Τζέιμς Στιούαρτ, για να μην αναφερθεί κανείς στην υπέροχη σεκάνς των τίτλων του Σάουλ Μπας και στην εκπληκτική μουσική επένδυση του Μπέρναρντ Χέρμαν - και οι δύο συμβάλλουν στο πνεύμα και στη δύναμη της ταινίας».
Απόσπασμα από τον πρόλογο του Μάρτιν Σκορσέζε στο βιβλίο «Vertigo: The Making of a Hitchcock Classic» του Dan Auiler, εκδόσεις Titan Books. (Αναπαραγωγή από την κινηματογραφική ιστοσελίδα www. cinephilia.gr του Δημήτρη Μπάμπα)
