50ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
WHY CINEMA NOW?
13-22 Νοεμβρίου 2009
EXPERIMENTAL FORUM
Για δεύτερη συνεχή χρονιά, το 50ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης παρουσιάζει το Experimental Forum, ένα πρόγραμμα που φιλοδοξεί να αναδείξει την avant garde πειραματική κινηματογραφική σκηνή, λειτουργώντας ως ένα πεδίο εξερεύνησης, αποδόμησης και επαναπροσδιορισμού του πειραματικού κινηματογράφου σήμερα. «Φέτος, το επετειακό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης με βασικό σύνθημα το ερώτημα ‘’Why cinema now?’’, ανοίγει ένα παράθυρο για διάλογο, σκέψη και επανατοποθέτηση του σινεμά. Σκεπτικό που βρίσκει ιδανική έκφραση στην πειραματική σκηνή και το τμήμα Experimental Forum», υπογραμμίζει η διευθύντρια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Δέσποινα Μουζάκη.
Φέτος, το Experimental Forum, υπεύθυνος του οποίου είναι ο Βασίλης Μπούρικας, προβάλλει σπάνιες ταινίες σημαντικών δημιουργών του ανεξάρτητου κινηματογράφου της πρώην Γιουγκοσλαβίας, αναδεικνύει τις πρόσφατες δουλειές δύο σημαντικών εκπροσώπων του πειραματικού σινεμά σήμερα, του Harun Farocki και του Heinz Emingholz, παρουσιάζει το έργο των πρωτoπόρων κινηματογραφιστών Carmelo Bene, Jeff Keen, Timothy Carey και Ljubomir Simunic, προτείνει μια ιδιαίτερη performance από τους Metamkine, εγκαινιάζει ένα avant – garde πρόγραμμα για παιδιά και φιλοξενεί μια βίντεο εγκατάσταση των πολυβραβευμένων Marina Grzinic και Aina Smid.
Αχαρτογράφητη Σερβία, η avant – garde των ερασιτεχνών.
Ο ερασιτεχνικός κινηματογράφος στην πρώην Γιουγκοσλαβία αναδύθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’50 μέσα από ένα ευρύ δίκτυο κινηματογραφικών λεσχών και αποτέλεσε την βασική πλατφόρμα του πειραματικού σινεμά στη χώρα, λειτουργώντας παράλληλα ως αφετηρία εξέλιξης για τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες του σερβικού και του γιουγκοσλαβικού underground σινεμά, μεταξύ των οποίων οι Dusan Makavejev, Kokan Rakonjac και Zelimir Zilnic. Στο 50ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα προβληθούν σπάνιες ταινίες σημαντικών εκπροσώπων του κινήματος σε αυθεντικές κόπιες Super8 και 16mm, ενώ το αφιέρωμα κορυφώνεται με το πρόγραμμα Experimental Ex-Yu, το οποίο περιλαμβάνει εξαιρετικά σπάνια φιλμ της πρώιμης περιόδου από κινηματογραφιστές οι οποίοι υπερέβησαν τον ερασιτεχνισμό,
το underground και τα σύνορα της χώρας τους και έγιναν πρέσβεις της γιουγκοσλαβικής ανεξάρτητης κινηματογραφικής σκηνής. Πρόκειται για αντιπροσωπευτικά δείγματα δουλειάς δημιουργών από καθεμιά χώρα της πρώην Γιουγκοσλαβίας και πιο συγκεκριμένα των Karpo Godina (Σλοβενία), Bojana Marijan (Σερβία), Zlatko Lavanic (Βοσνία-Ερζεγοβίνη) και Vlado Kristl (Κροατία). Ο Karpo Godina θα παρευρεθεί στο 50ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για να παρουσιάσει μεταξύ άλλων την ταινία I Miss Sonja Henie (1971), ένα παράδοξο και ευφυές συλλογικό αριστούργημα, στο οποίο, εκτός από τον ίδιο, συμπράττουν σκηνοθετικά και οι Ντούσαν Μακαβέγιεφ, Τίντο Μπρας, Πολ Μόρισεϊ, Φρέντερικ Ουάισμαν και Μίλος Φόρμαν.
Bricks and beyond
Με κύριο θεματικό άξονα την αρχιτεκτονική και τον τρόπο που αυτή συνδέεται με την ανθρώπινη ζωή και κοινωνία, η ενότητα Bricks and beyond αναδεικνύει τις πρόσφατες δουλειές δύο μεγάλων ονομάτων του σύγχρονου πειραματικού σινεμά, των κινηματογραφιστών, καλλιτεχνών και καθηγητών Harun Farocki και Heinz Emingholz, οι ταινίες των οποίων In Comparison και Two Projects by Frederick Kiesler αντίστοιχα, προβλήθηκαν πρόσφατα στο Φεστιβάλ του Τορόντο. Στο In Comparison ο Harun Farocki πραγματοποιεί με βασικό μοχλό κινηματογράφησης την παρατήρηση, μια στοχαστική συγκριτική μελέτη επάνω στις διαφορετικές εργασιακές δομές και πρακτικές που αφορούν στον κατασκευαστικό τομέα σε διάφορες γωνιές του πλανήτη. Οδηγός της διεισδυτικής αφηγηματικής διαδρομής του, το τούβλο, δηλαδή το πρωτεύον υλικό από το οποίο χτίζονται καθημερινά κατοικίες, νοσοκομεία και σχολεία στις παραδοσιακές, αναπτυσσόμενες και βιομηχανοποιημένες κοινωνίες του κόσμου. Στην ταινία Two Projects by Frederick Kiesler, την πιο πρόσφατη προσθήκη στην σημαντική σειρά ταινιών του με τίτλο Photography and Beyond, ο Heinz Emingholz, μέσα από μια ιδιαίτερα αποκαλυπτική κινηματογραφική ματιά, αποτίνει φόρο τιμής στο έργο του ευφυούς, ασυμβίβαστου και οραματιστή αυστριακού αρχιτέκτονα Frederick Kiesler (1890–1965).
Amantes Sunt Amentes (Οι εραστές είναι παράφρονες)
Το πρόγραμμα Amantes Sunt Amentes παρουσιάζει το έργο των πρωτοπόρων κινηματογραφιστών Carmelo Bene, Jeff Keen, Timothy Carey και Ljubomir Simunic. Η προβολή μιας ταινίας του περίφημου ανατρεπτικού ιταλού εικονοκλάστη Καρμέλο Μπένε αποτελεί διεθνώς μια σπάνια περίσταση. Το ελληνικό κοινό θα έχει για πρώτη φορά την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με το ριζοσπαστικό φιλμικό σύμπαν του στο 50ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, με την προβολή δύο ταινιών του, του Νostra Signora Dei Turchi (1968) και του Salome (1972). Ο Μπένε αποτέλεσε μια εμβληματική και προκλητική φιγούρα τόσο του ιταλικού πειραματικού θεάτρου όσο και της avant garde κινηματογραφικής σκηνής.
Ο Παζολίνι, με τον οποίο συνεργάστηκε στην ταινία Οιδίπους Τύραννος (1967), είχε εξυμνήσει τη δουλειά του ως «αυτόνομη και αυθεντική, η μόνη αξιόλογη δουλειά, σε μια κατά τα άλλα ανούσια πειραματική θεατρική σκηνή». Ο Μπένε κατέκτησε την υψηλότερη έκφραση ελευθερίας και στην έβδομη τέχνη, με βασικά μέσα τις σχεδόν μπαρόκ ερμηνείες, τη μη-νατουραλιστική χρήση του ήχου και της μουσικής. Ο ίδιος περιέγραφε τις ταινίες του, «μουσική για τα μάτια» με «χειρουργικό, απείθαρχο μοντάζ».
Στο πλαίσιο του Experimental Forum του 50ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα προβληθεί μια σειρά επιλεγμένων ταινιών μικρού μήκους του Τζεφ Κιν, ενός από τους πιο καινοτόμους πρώιμους βρετανούς underground κινηματογραφιστές. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Τζεφ Κιν, μεγαλωμένος σε μια οικογένεια εργατικής τάξης, παρέμεινε σε όλη την καλλιτεχνική του διαδρομή αποστασιοποιημένος από το κύκλωμα της βρετανικής avant garde σκηνής. Το έργο του, έντονα ερωτικό, πολιτικό και την ίδια στιγμή χιουμοριστικό, εκτείνεται σε τέσσερις δεκαετίες και ο ίδιος είναι γνωστός για τον επαναστατικό τρόπο με τον οποίο πειραματίζεται με την εικόνα και συνδυάζει τις τεχνικές του animation και του κινηματογραφημένου live action υλικού, συνθέτοντας έναν ορμητικό καταιγισμό εικόνων που αφυπνίζουν τις αισθήσεις. Το έργο του Κιν παραμένει στις μέρες μας πιο επίκαιρο από ποτέ. Δεν είναι τυχαίο ότι το British Film Institute κυκλοφόρησε πρόσφατα μια συλλογή DVD διάρκειας 9 ωρών με ορισμένες από τις πιο μεστές δημιουργίες της καριέρας του.
«Ο Τίμοθι Κάρεϊ διαθέτει τη συναισθηματική διάνοια του Αϊζενστάιν». Τα λόγια αυτά, δια στόματος Τζον Κασσαβέτη αποτυπώνουν την ένδειξη αναγνώρισης και σεβασμού του μεγάλου αμερικανού δημιουργού προς το έργο του Κάρεϊ. Ο Κασσαβέτης, πίστεψε απόλυτα στο όραμα του Τίμοθι Κάρεϊ, χρηματοδοτώντας την ταινία του Tweet's Ladies of Pasadena, η οποία όπως και το σύνολο της δουλειάς του, αντανακλά το δημιουργικό πνεύμα, την αστείρευτη ενέργεια και την αδάμαστη προσωπικότητά του. Στην κινηματογραφική πορεία του, ο Κάρεϊ φλερτάρει με την παράνοια και τον σουρεαλισμό, δίνει έμφαση στον αυτοσχεδιασμό και το στοιχείο του απρόβλεπτου και δεν συμβιβάζεται ποτέ. Το κοινό του Φεστιβάλ θα έχει την σπάνια ευκαιρία να έρθει σε επαφή με το πιο παράδοξο έργο του θρύλου του underground, Τίμοθι Κάρεϊ, μέσα από την προβολή του Tweet's Ladies of Pasadena, που μετά την πρώτη πανευρωπαϊκή πρεμιέρα που θα πραγματοποιήσει στη Βιέννη μέσα στον Οκτώβριο, θα φιλοξενηθεί στο 50ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Στο 50ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα προβληθούν και τρεις μικρού μήκους ταινίες του Ljubomir Simunic, ενός ερημίτη δημιουργού της γιουγκοσλαβικής avant garde σκηνής. Η μόνη φορά που έχουν παρουσιαστεί δουλειές του εκτός των συνόρων της χώρας του ήταν το 1979, όταν ο ίδιος κέρδισε το βραβείο της κριτικής επιτροπής στο φεστιβάλ πειραματικού κινηματογράφου της Ιέρης για την ταινία Pression, συναγωνιζόμενος κινηματογραφιστές όπως ο Toshio Matsumoto, η Babette Mangolte, αλλά και ο δικός μας Σταύρος Τορνές.
Avant-garde για παιδιά
Το πρόγραμμα της συγκεκριμένης ενότητας του Experimental Forum του 50ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης περιλαμβάνει κλασικές δημιουργίες των Λεν Λάι, Όσκαρ Φίσινγκερ, Τζόνας Μέκας, Ρόμπερτ Μπριρ, με την επιμέλεια του κινηματογραφιστή Πιπ Τσοντόροφ. Στόχος του, να φέρει τους νεαρούς σινεφίλ σε επαφή με το πειραματικό σινεμά, ενεργοποιώντας την ικανότητα των παιδιών να αντιλαμβάνονται και να αφομοιώνουν τόσο τις δομικές όσο και τις αισθητικές πλευρές του πειραματικού κινηματογράφου με τον ίδιο τρόπο που τις εκλαμβάνει ένας ειδικός του σινεμά.
Performance των Metamkine
Οι Metamkine, το διεθνώς αναγνωρισμένο τρίο που ξεκίνησε το 1987 στη Γαλλία και αποτελείται από τον μουσικό Jerome Noetinger και τους κινηματογραφιστές Christophe Auger και Xavier Querel, θεωρείται το πιο σημαντικό σύγχρονο γκρουπ που δημιουργεί πειραματικό κινηματογράφο ζωντανά στην σκηνή, προσφέροντας στο κοινό μια μοναδική εμπειρία. Στην Ελλάδα θα εμφανιστούν για πρώτη φορά στο 50ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Οι ίδιοι χαρακτηρίζουν το έργο τους ως «μουσικοκινηματογραφικές» δημιουργίες, αφού χρησιμοποιώντας σελιλόιντ, καθρέφτες, προτζέκτορες, ζωντανή μουσική, ηχογραφημένα αποσπάσματα και ήχους από μουσικά όργανα παράγουν μια νέα ταινία σε καθεμιά από τις εμφανίσεις τους. Καταλύτες σε αυτή την εμπνευσμένη διεργασία αποτελούν το ριζοσπαστικό αυτοσχεδιαστικό πνεύμα τους και ένα εξαιρετικά εφευρετικό μοντάζ επί σκηνής.
Βίντεο εγκατάσταση από τις Marina Grzinic και Aina Smid
Δυο αναγνωρισμένα ονόματα του χώρου της πειραματικής και εικαστικής σκηνής, εν τη ενώσει: Η Marina Grzinic είναι κριτικός τέχνης, εικαστική επιμελήτρια, καθηγήτρια στην Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης και ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Φιλοσοφίας της Σχολής Επιστημών και Τεχνών της Σλοβενίας. Η Aina Smid, είναι καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης και συντάκτρια περιοδικού για το design. Οι δυο τους συναντήθηκαν για πρώτη φορά τη δεκαετία του ’80 , ως μέλη ενός πανκ συγκροτήματος. Στη συνέχεια, επαναπροσδιορίζοντας πολιτικά στοιχεία της τέχνης και της θεωρίας της, διοχέτευσαν την δημιουργική τους ανάγκη για έκφραση πραγματοποιώντας performances και περισσότερα από 40 video art projects, για τα οποία έχουν βραβευτεί πολλές φορές. Στο πλαίσιο του Experimental Forum θα παρουσιαστεί μια επιλογή έργων των Marina Grzinic και Aina Smid, μέσα από μια βίντεο εγκατάσταση που επιμελούνται ο Βασίλης Μπούρικας και η Μάριον Ιγγλέση.
