Έναν από τους μεγαλύτερους μετρ του ευρωπαϊκού σινεμά, τον Otar Iosseliani, τιμά φέτος με ένα αναδρομικό αφιέρωμα στο έργο του, το 44ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Τον Γεωργιανό σκηνοθέτη παρουσίασε σήμερα, στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου, ο διευθυντής του Φεστιβάλ, Μιχάλης Δημόπουλος: «είναι μεγάλη τιμή που φιλοξενούμε φέτος τον Otar Iosseliani. Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που έρχεται στο Φεστιβάλ, έχει έρθει άλλες δύο φορές, καθώς είναι φίλος της Θεσσαλονίκης αλλά και φιλέλληνας».
Ο σκηνοθέτης αναφέρθηκε στα πρώτα βήματα του σινεμά στη χώρα του, την Γεωργία, με την Περεστρόικα, αλλά έκανε ιδιαίτερη αναφορά και στο καθεστώς που επικρατούσε για τους κινηματογραφιστές, πριν την Περεστρόικα: «Στην Γεωργία όλα ήταν σαφή εκείνη την εποχή. Υπήρχαν αυτοί που υπάκουαν στο καθεστώς και αυτοί που προσπαθούσαν να δείξουν ανυπακοή. Οι πρώτοι δεν λογοκρίνονταν, ενώ για τους δεύτερους υπήρχε λογοκρισία. Οι δεύτεροι έπρεπε να υποστηριχτούν λαθραία από αυτούς που είχαν τα μέσα, που ασκούσαν τη λογοκρισία. Επομένως, είμασταν όλοι, λίγο πολύ, στην ίδια κατάσταση. Ωστόσο, γίνονταν ταινίες εκείνη την εποχή. Είχαν μεν απαγορευτεί, αλλά γίνονταν. Έτσι, σήμερα έχουμε τα ίχνη της ύπαρξης της σκέψης μιας εποχής, κατά την οποία η πνευματική σκέψη είχε πνιγεί σ’ αυτή τη χώρα».
«Η Γεωργία είναι ένα όνειρο»
Αναφερόμενος στην Γεωργία, την οποία εγκατέλειψε σε εκείνη τη δύσκολη εποχή για να βρει δουλειά στο εξωτερικό, ο κ. Iosseliani είπε: «Η Γεωργία για μας είναι ένα όνειρο. Δεν βρίσκεται πουθενά. Ο κάθε ένας σκέφτεται με τον δικό του τρόπο την Γεωργία, προσπαθούμε να την πιάσουμε, αλλά πάντα μας διαφεύγει. Όταν ήμουν στην Γεωργία, εγώ και άλλοι σκηνοθέτες, καταφέραμε να κάνουμε ταινίες αν και η χώρα μας ήταν πολύ κλειστή. Τότε, μεταξύ ημών και της Μόσχας, υπήρχε ο Σεβαρντνάτζε, είχαμε την προστασία του ».
Όσο για την κατάσταση η οποία επικρατεί σήμερα στη χώρα του, ο κ. Iosseliani είπε: «η Γεωργία σήμερα δεν είναι η Γεωργία όπου εγώ έκανα τις πρώτες μου ταινίες. Σήμερα, το να γυρίσω στην Γεωργία για να κάνω μια ταινία, με όλα αυτά τα προβλήματα που υπάρχουν, είναι μάλλον δύσκολο. Τώρα, είναι καλύτερο να ασχοληθούν οι νέοι άνθρωποι. Εγώ κρατώ στην καρδιά μου αυτά που δέχτηκα από την Γεωργία και τα δείχνω στις ταινίες μου. Ο κινηματογράφος στην Γεωργία δεν υπάρχει πλέον, δεν υπάρχουν πόροι. Οι σκηνοθέτες εκεί χρειάζονται 8 με 9 χρόνια για να ολοκληρώσουν μια ταινία».
«Οι Έλληνες έχετε ‘’μολύνει’’ τον αμερικανικό κινηματογράφο»
Αναφερόμενος στις ελευθερίες που υπάρχουν σήμερα στον αμερικάνικο κινηματογράφο ο Γεωργιανός σκηνοθέτης είπε: «Οι Έλληνες έχετε «μολύνει» τον αμερικανικό κινηματογράφο, χωρίς να το θέλετε. Η μεθοδολογία του ενός ήρωα, του Προμηθέα, που θα μπορούσε να σώσει τον κόσμο είναι το σχήμα που χρησιμοποιείται σήμερα από το Hollywood. Δείτε τον Σβαρσενέγκερ, που συγκεντρώνει πάνω του και το καλό και το κακό. Δεν νομίζω βέβαια ότι ο Προμηθέας ή ο Οδυσσέας είναι τόσο άσχημοι όσο ο Σβαρτσενέγκερ. Δείτε, επίσης, όλες τις ταινίες του Τζέιμς Μποντ. Ένα άτομο που αντιτίθεται στα κακά όλου του κόσμου και στο τέλος τα νικά».
«Ένας πολύ μεγάλος σκηνοθέτης»
Στη συνέντευξη Τύπου παραβρέθηκε και η παραγωγός του Iosseliani, Μαρτίν Μαρινιάκ, που τόνισε ότι το να δουλεύει κανείς με τον Γεωργιανό σκηνοθέτη είναι όπως όταν δουλεύει κάποιος με έναν πολύ μεγάλο σκηνοθέτη: «Όταν έφτασε στη Γαλλία δεν ήταν 20 χρονών, είχε κάποια ηλικία, ήξερε κάποια πράγματα. Έπρεπε όμως να μάθει τους καινούριους κανόνες και να ανακαλύψει αυτό που είναι ο καπιταλισμός, να ανακαλύψει ποιο είναι το πρόγραμμα της χρηματοδότησης και να αντιληφθεί ότι τελικά, ανάμεσα σε μια εικόνα της δύσης που ήταν ο παράδεισος της ελευθερίας και τα εμπόδια που υπήρχαν, υπήρχε πολύ μεγάλη διαφορά. Ίσως αυτό να ήταν το πιο δύσκολο να αντιληφθούν και να παραδεχτούν ότι δυσκολίες υπάρχουν, ίσως διαφορετικής φύσης- αλλά είναι πάντα και παντού παρούσες. Αυτό που μας έδωσε τη δυνατότητα να ξεφύγουμε από την κακοτυχία ορισμένων καλλιτεχνών οι οποίοι όταν άφησαν τον τόπο τους είχαν πολλές δυσκολίες να τα βγάλουν πέρα, ήταν ότι ο Οτάρ είχε θεματικές πολύ δυνατές».
Η προετοιμασία της ταινίας του
Στο γεγονός ότι ο Iosseliani προετοιμάζει πολύ καλά τις ταινίες του, αναφέρθηκε ο Μιχάλης Δημόπουλος: «είναι ένας κινηματογραφιστής πάρα πολύ σχολαστικός που προετοιμάζει με κάθε σπουδή τις ταινίες του και σχεδιάζει το κάθε πλάνο με ακρίβεια φοβερή, σχολαστική». Ο ίδιος ο Iosseliani είπε: «Στην πρώην ΕΣΣΔ υπήρχε ένα σύστημα. Το γύρισμα έπρεπε να διαρκεί 4 – 5 μήνες. Μετά από δύο μήνες ερχόταν η επιτροπή λογοκρισίας για να εξετάσει αυτό που είχαμε γυρίσει. Ήμουν αναγκασμένος να έχω τελειώσει ήδη την ταινία πριν να φτάσει αυτή η επιτροπή. Αυτό με βοήθησε πάρα πολύ στη Γαλλία γιατί εκεί η κινηματογράφηση διαρκεί για μένα δύο μήνες όχι παραπάνω. Εκ των προτέρων τα προετοιμάζω όλα. Όλη η ταινία είναι σχεδιασμένη σε χαρτιά. Οι κινήσεις των ηθοποιών, της κάμερας, τα πάντα είναι σχεδιασμένα. Δεν επιτρέπω στον εαυτό μου να βάζω επαναλήψεις των πλάνων δύο φορές. Έτσι, προετοιμάζω τις ταινίες μου. Οι εμπνεύσεις κατά τη διάρκεια της κινηματογραφίας μπορεί να υπάρξουν, αλλά ήδη το μισό το έχω στην τσέπη μου. Στο τέλος της μέρας θέλω να πιω ένα ποτηράκι. »Την άλλη μέρα μπορεί να έχω πονοκέφαλο και αυτός εμποδίζει πολύ τη σκέψη. Βγάζω λοιπόν το χαρτί από την τσέπη και διευκολύνεται η εργασία. Οι συνάδελφοι μου δεν πίνουν, δεν καπνίζουν, γιατί είναι ανήσυχοι. Δεν έχουν προετοιμαστεί. Πρόκειται για την ραχοκοκαλιά της ταινίας».
«Δεν μου αρέσει να κρίνω τη δουλειά των άλλων»
Μιλώντας ως πρόεδρος της κριτικής επιτροπής του διεθνούς τμήματος του Φεστιβάλ, ο Iosseliani είπε: «Δεν μου αρέσει πολύ να κρίνω τη δουλειά των συναδέλφων μου. Είναι ένα πάρα πολύ δύσκολο καθήκον. Αλλά καθένας από τα μέλη της επιτροπής σίγουρα δίνει έναν κόκκο από το παρελθόν του και φέρνει τα δικά του κριτήρια. Θα προσπαθήσω να είμαι υπεύθυνος όταν θα δώσω τα βραβεία, γιατί θα βάλω την υπογραφή μου». Μιλώντας για το ότι στις ταινίες του δεν έχει έναν κεντρικό ήρωα, έναν πρωταγωνιστή, τόνισε: «Το χαλί της ζωής μας γίνεται από πολλά νήματα, πολύχρωμα. Δεν μπορούσα να επιτρέψω στον εαυτό μου να έχει μόνο ένα νήμα με ένα κυρίαρχο χρώμα. Προσπαθώ να κάνω αρμονική την ύπαρξη των διαφόρων παραγόντων που μεταξύ τους έχουν αλληλεπίδραση και τελικά κάνουν τη δική μας σκέψη να ζει. Και η δική μας σκέψη είναι το όραμα του κόσμου που μας περιβάλλει, που δεν βασίζεται μόνο σε έναν χαρακτήρα, σε έναν ήρωα. Είμαι ενάντια στην λατρεία της προσωπικότητας».
