Πόσες φορές άραγε μπορεί να διακοπεί ένα δείπνο μεταξύ φίλων της καλής κοινωνίας αναρωτιέται ο Λουίς Μπουνιουέλ στο σατιρικό του αριστούργημα. Ο μεγάλος ισπανός σκηνοθέτης, αιώνια μαλωμένος με την καθεστηκυία ηθική και τον καθωσπρεπισμό, καυτηρίασε την ηθική κατάπτωση, τη σεξουαλική καταπίεση και την βαθιά υποκρισία της εποχής του, επιστρατεύοντας τον βιτριολικό σαρκασμό και την εικονοκλαστική αισθητική. Όλα τα γεύματα στην ταινία διακόπτονται ασταμάτητα από τα ανομολόγητα αμαρτήματα της παρακμάζουσας ευρωπαϊκής αριστοκρατίας, καλά κρυμμένα κάτω από το τραπέζι, αλλά και από την αιώνια ανία που βασανίζει την προνομιούχο τάξη, σε ένα ψηφιδωτό από χιουμοριστικές, σουρεαλιστικές και ντελιαριακές καταστάσεις.
- Κάποιοι είδαν την ταινία ως μια σάτιρα. Για παράδειγμα: πολλές φορές βλέπουμε τους ήρωες να μην μπορούν να ολοκληρώσουν ένα δείπνο ή να βαδίζουν σ’ ένα δρόμο που, απ’ ότι φαίνεται, δεν οδηγεί πουθενά. Θα μπορούσαμε να πούμε πως η μπουρζουαζία δεν έχει «ιστορικό μέλλον», δεν ξέρει που πηγαίνει και η«κρυφή της χάρη», είναι σαν το άρωμα ενός λουλουδιού που μαραίνεται.
- Καταλαβαίνω ότι μπορεί να ερμηνευτεί μ’ αυτόν τον τρόπο, αν και στο τέλος ξαναβλέπουμε τους ήρωες να βαδίζουν στο δρόμο. Λυπάμαι, αλλά πρέπει να σας πω ότι η σκηνή αυτή δεν έχει κανένα μήνυμα. Επιπλέον, θα ντρεπόμουν να πω στον εαυτό μου: «Και τώρα θα δείξω ότι η μπουρζουαζία είναι σε φάση εξαφάνισης». Βλέπετε, πιστεύω το αντίθετο: παντού το προλεταριάτο αστικοποιείται σιγά σιγά και χάνει την επαναστατική του δύναμη. Στο Μάη του ‘68 π.χ. οι φοιτητές συμπεριφέρθηκαν πολύ πιο επαναστατικά από τους εργάτες, οι οποίοι τους κοιτούσαν σχεδόν αδιάφοροι.
- Ξαναβρίσκουμε εδώ το θέμα της τροφής, αλλά με τη μορφή της έλλειψης, κι αυτό μοιάζει συμβολικό: οι αστοί της ταινίας, για κάποιο λόγο, δεν καταφέρνουν ποτέ να ολοκληρώσουν το φαγητό τους, όπως οι αστοί του Εξολοθρευτή αγγέλου, δεν μπορούν να βγουν από το δωμάτιο.
- Δεν είναι συμβολικό. Οι στερήσεις μ’ ενδιέφεραν ανέκαθεν. Εν προκειμένω, χρησιμοποίησα κάποιες ανεκδοτολογικές ιστορίες που συνέβησαν σε φίλους ή όνειρα που μου αφηγήθηκαν.
- Υπάρχουν όνειρα στην ταινία, αλλά ενσωματώνονται με εντυπωσιακό τρόπο μέσα στην πλοκή: Τίποτα δεν μας προειδοποιεί ότι είναι όνειρα, νομίζουμε ότι αποτελούν μέρος της πραγματικότητας, κι ύστερα συνειδητοποιούμε το λάθος μας.
- Ναι, γιατί τα όνειρα αποτελούν μια προέκταση της πραγματικότητας, της κατάστασης εγρήγορσης. Σε μια ταινία, αποκτούν αξία μόνο αν δεν πεις: «Εδώ βλέπετε ένα όνειρο», γιατί τότε το κοινό λέει με τη σειρά του: «Α, αφού είναι όνειρο, δεν έχει και τόση σημασία» και η ταινία χάνει το μυστήριό της, τη δύναμή της να προκαλέσει ανησυχία.
(Από το βιβλίο «Conversaciones con Luis Bunuel» των Jose de la Colina και Tomas Perez Turrent)
