Ένας χρηστικός οδηγός για παραγωγούς και σκηνοθέτεςρακτικές συμβουλές και οδηγίες μοιράστηκαν με νέους παραγωγούς και σκηνοθέτες καταξιωμένοι επαγγελματίες του κινηματογραφικού χώρου, στο Training Day της Αγοράς, που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το CED Media Greece, την Τρίτη 7 Νοεμβρίου 2017, στην Αποθήκη Γ΄, στο πλαίσιο του 58ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Πώς πρέπει να παρουσιάσω το πρότζεκτ μου στους επαγγελματίες της διεθνούς κινηματογραφικής αγοράς; Πώς διαμορφώνεται το τοπίο όσον αφορά τα ποσοστά των γυναικών που απασχολούνται επαγγελματικά στην κινηματογραφική βιομηχανία; Τι ισχύει με τις πλατφόρμες της online διανομής ταινιών; Αξίζει τον κόπο να προσεγγίσει ένας σκηνοθέτης τα τμήματα των co-production markets στα διεθνή φεστιβάλ; Αυτά και άλλα πολλά ενδιαφέροντα ερωτήματα απαντήθηκαν διεξοδικά στη διάρκεια του Training Day του 58ου ΦΚΘ.
Στο πρώτο μέρος της δράσης με θέμα «πώς να παρουσιάσετε τον εαυτό σας και το πρότζεκτ σας», την εμπειρία τους κατέθεσαν η Βίκυ Μίχα της Heretic Asterisk Film and Media Consulting και η Satu Elo, programme manager του δικτύου EAVE (European Audiovisual Entrepreneurs).
Γιατί είναι σημαντικό να έρθω σε επαφή με τον κόσμο των χρηματοδοτήσεων και των τμημάτων market/αγοράς των φεστιβάλ;
- Επειδή η διαδικασία του networking και της εύρεσης χρηματοδότησης αποτελεί κομμάτι της καθημερινότητας στη ζωή ενός παραγωγού. Τη στιγμή που δουλεύετε για μια συγκεκριμένη ταινία, ήδη προετοιμάζετε το έδαφος και για την επόμενη.
Τι εικόνα πρέπει να μεταδώσω;
- Eπιδείξετε επαγγελματική συμπεριφορά, αποφύγετε τις περιττές επαναλήψεις και προσπαθήστε να αναδείξετε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του πρότζεκτ σας.
- Εξυπακούεται ότι θα πρέπει να χειρίζεστε γραπτώς και προφορικώς την αγγλική γλώσσα στο βέλτιστο δυνατό επίπεδο.
- Εφαρμόστε τη μέθοδο ανάλυσης SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) ως εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού, προκειμένου να εντοπίσετε τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία της προσέγγισής σας. Όσον αφορά τα τελευταία, μην διστάσετε να τα αναφέρετε ρητά.
Ποια είναι τα τυπικά στοιχεία που πρέπει να έχω υπόψη μου;
- Τηρείτε ευλαβικά τις προβλεπόμενες προθεσμίες, περιλαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα στοιχεία.
- Στείλτε μία πρόσφατη φωτογραφία και φροντίστε το φορμάτ της παρουσίασης/αίτησής σας, π.χ. μέσα από την προσθήκη εικόνων και φωτογραφιών. Παράλληλα, θα ήταν χρήσιμο να έχετε εξασφαλίσει τον σχεδιασμό κάποιου logo.
Ως προς το σκέλος της επικοινωνίας, τι πρέπει να προσέξω;
- Κανονίστε όσο το δυνατόν περισσότερες κατ’ ιδίαν συναντήσεις στα τμήματα Market των φεστιβάλ και φροντίστε να παρευρίσκεστε σε όλα τα σχετικά σεμινάρια/workshops επί του θέματος. Όταν επιθυμείτε να συναντήσετε κάποιον, να έχετε κάνει μία εκ των προτέρων επαφή.
- Ξεκαθαρίστε σε ποιο ακριβώς πρόσωπο απευθύνεστε και, μετά την αρχική επικοινωνία, να είστε πάντα σε εγρήγορση προκειμένου να απαντάτε άμεσα στα όποια follow-up e-mails προκύψουν.
Πώς πρέπει να διαμορφώσω το βιογραφικό (CV) και τη συνοδευτική επιστολή (motivation letter) που θα αποστείλω;
- Εξηγήστε τους λόγους για τους οποίους θεωρείτε πως πρέπει να επιλεγεί το δικό σας πρότζεκτ, καθώς και με ποιο τρόπο αυτό είναι συμβατό με την φιλοσοφία και πρακτική του φορέα όπου απευθύνεστε.
- Αποσαφηνίστε το γιατί επιλέξατε τη συγκεκριμένη αγορά προκειμένου να προωθήσετε το πρότζεκτ σας. Αποφύγετε να μεταδώσετε την αίσθηση πως προσπαθείτε εκβιαστικά να το ταιριάξετε με το επιδιωκόμενο πρόγραμμα.
- Μην εκλάβετε την προοπτική μίας απόρριψης ως προσωπική ήττα ή προσβολή. Δεν πρέπει ποτέ να γκρεμίζετε τις γέφυρες που έχετε χτίσει.
- Ενημερώστε το CV σας - φρόνιμο θα ήταν να μην περιλαμβάνει τίποτα το οποίο δεν ισχύει και το οποίο μπορεί να επαληθευτεί με μία απλή εξακρίβωση. Αν υπάρχουν μεγάλα διαστήματα αδράνειας στην επαγγελματική σας ζωή, μπείτε στον κόπο να τα αιτιολογήσετε.
- Περιγράψτε τη θέση που κατέχετε, ενώ μην παραλείψετε να κάνετε μνεία σε οποιαδήποτε άλλη πηγή εμπειρίας, είτε αυτή σχετίζεται με θητεία σε παρεμφερείς θεσμούς είτε αφορά συγγενείς κλάδους όπως πχ την τηλεοπτική διαφήμιση.
Τι μορφή θα πρέπει να έχουν η σύνοψη και το treatment του σεναρίου;
- Να θυμάστε ότι η σύνοψη δεν είναι μία συντομευμένη εκδοχή της πλοκής. Να έχετε κατά νου ότι ο σκηνοθέτης/σεναριογράφος/σκηνοθέτης και σεναριογράφος της ταινίας δεν είναι απαραίτητα ο κατάλληλος άνθρωπος για να επιμεληθεί τη σύνοψη της ταινίας, δεδομένης της προσωπικής του εμπλοκής στο πρότζεκτ.
Στην παρουσίαση του πρότζεκτ πώς μπορώ να προξενήσω μία θετική εντύπωση;
- Αποφύγετε τις ασάφειες και τις αοριστίες π.χ. με φράσεις του τύπου «συμμετείχε σε πολλά φεστιβάλ». Αν αναφερθείτε σε παλαιότερες ταινίες του ίδιου σκηνοθέτη που δεν έχουν λάβει διανομή στο εξωτερικό, να τις παρουσιάσετε με ένα δόκιμο αγγλικό τίτλο. Τέλος, αν κάποια προσωπικότητα κύρους έχει συμμετάσχει στο πρότζεκτ που παρουσιάζετε, φροντίστε να την αναφέρετε.
Πώς καταρτίζω τα συνοδευτικά σημειώματα για σκηνοθέτες και σεναριογράφους;
- Δεν υπάρχει μία και αμετάβλητη εκδοχή αυτών των σημειωμάτων, καθότι τα προγράμματα στα οποία απευθύνεστε έχουν διαφορές μεταξύ τους. Σε περίπτωση που πρόκειται για την πρώτη δουλειά του σκηνοθέτη, προσπαθήστε να αποτυπώσετε κατά προσέγγιση το πώς θα δείχνει η ταινία του στην οθόνη, δεδομένου ότι δεν υπάρχει πρότερο δείγμα γραφής. Ενδεχομένως, προσθέστε στην παρουσίασή σας μία συνέντευξη του σκηνοθέτη, ενώ αν δεν πρόκειται για το ντεμπούτο του, προσπαθήστε να εξηγήσετε το πώς συνδέονται η προηγούμενη με την τωρινή του δημιουργία.
- Φτιάξτε ένα ευχάριστο mood board, με πόστερ της ταινίας και πολλές εικόνες.
Πώς προσεγγίζω τα ζητήματα του προϋπολογισμού και της χρηματοδότησης της ταινίας;
- Καταρτίστε ένα ρεαλιστικό πλάνο προϋπολογισμού και καθορίστε με ακρίβεια όλα τα ποσά και τα ποσοστά αμοιβών που τυχόν περιλαμβάνονται / προβλέπονται.
- Αναζητήστε πληροφορίες για τα προηγούμενα πρότζεκτ που έχουν λάβει χρηματοδότηση από το συγκεκριμένο πρόγραμμα (πχ αν έχουν ήδη χρηματοδοτηθεί πρόσφατα άλλα πρότζεκτ από την Ελλάδα, οι πιθανότητες αυτόματα μειώνονται).
Στο δεύτερο μέρος του Training Day, με θέμα «γεφυρώνοντας το χάσμα μεταξύ των δύο φύλων στην ευρωπαϊκή κινηματογραφική βιομηχανία», η Alessia Sonaglioni, διευθύντρια του European Women’s Audiovisual Network European, παρέθεσε στατιστικά στοιχεία για τις ανισότητες που επικρατούν μεταξύ των δύο φύλων στην ευρωπαϊκή κινηματογραφική βιομηχανία.
Στοιχεία της μελέτης του European Women’s Audiovisual Network European
Το δίκτυο EWA πραγματοποίησε διετή μελέτη σε 7 ευρωπαϊκές χώρες (Αυστρία, Κροατία, Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο και Σουηδία). Στον τομέα της ακαδημαϊκής εκπαίδευσης, παρατηρούνται τα πιο ενθαρρυντικά αποτελέσματα, ενώ στην επαγγελματική απασχόληση των γυναικών στον κινηματογραφικό κλάδο και στο ποσοστό των χρηματοδοτήσεων που λαμβάνουν οι γυναίκες σκηνοθέτες και παραγωγοί, τα ποσοστά είναι μάλλον απογοητευτικά.
Δράσεις και πρωτοβουλίες του δικτύου EWA
Το δίκτυο EWA έχει προβεί σε μία σειρά από δράσεις και πρωτοβουλίες, με σκοπό να καταστήσει το πρόβλημα σαφές και γνωστό σε όλους τους εμπλεκόμενους στην κινηματογραφική βιομηχανία, ανεξαρτήτως φύλου:
- Η δημιουργία μίας «Εστίας για σεναριογράφους» (Scriptwriter Residency), όπου γυναίκες σεναριογράφοι λαμβάνουν καθοδήγηση σε θέματα σεναρίου.
- Το «Πρόγραμμα καθοδήγησης για ανερχόμενες γυναίκες παραγωγούς», το οποίο προσφέρει μία οne-on-one 12μηνη στενή συνεργασία και επικοινωνία.
- Μια σειρά από βραβεία που απονέμονται σε γυναίκες δημιουργούς (Mentoring Emerging Women Producers), για πρότζεκτ που βρίσκονται υπό διαμόρφωση, στο πλαίσιο διάφορων ευρωπαϊκών φεστιβάλ όπως το φεστιβάλ ντοκιμαντέρ της Λειψίας (Dok Leipzig), το φεστιβάλ κινηματογράφου της Τεργέστης (WEMW Trieste), το τμήμα Fest Forward του Φεστιβάλ του Βελιγραδίου.
Στο τρίτο μέρος του Training Day, με θέμα «online διανομή, το Netflix κι άλλες περιπτώσεις», τη σκυτάλη πήραν ο Guillaume de Seille και η Weerada Suchariktul, εκπροσωπώντας την εταιρία παραγωγής Arizona Films και την video on demand πλατφόρμα Filmdoo, αντίστοιχα.
Τι πρέπει να γνωρίζω για τη διανομή στην εποχή μας;
- Στην παρούσα φάση, είναι εξαιρετικά δύσκολο για μία μη αγγλόφωνη ταινία να βρει διανομή εκτός της χώρας της. Ο υποψήφιος αγοραστής της ταινίας θα πρέπει να ξοδέψει ένα παχυλό ποσό, ενώ δεν πρόκειται να αποσβέσει τα χρήματα που ξόδεψε ακόμη κι αν η ταινία κόψει 10.000 ή 20.000 εισιτήρια. Οι αγοραστές των ταινιών ποντάρουν πλέον στα δικαιώματα τηλεοπτικής εκμετάλλευσης της ταινίας ή στα δικαιώματα που σχετίζονται με την κυκλοφορία του dvd της ταινίας. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, όμως, τα νούμερα ακολουθούν καθοδική πορεία, ιδίως στην περίπτωση του dvd. Η νέα τάση της εποχής μας είναι οι πλατφόρμες video on demand, όπου είτε πληρώνει κανείς αντίτιμο για κάθε ταινία που επιλέγει να δει είτε καταβάλει μία (μηνιαία) συνδρομή λαμβάνοντας πλήρη πρόσβαση στον κατάλογο των ταινιών της πλατφόρμας.
Ποια είναι τα μοντέλα που συναντάμε στον κλάδο του video on demand;
- Αρχικά συναντούμε το advertising video on demand (avod), όπου οι θεατές μπορούν να παρακολουθήσουν το περιεχόμενο χωρίς οικονομική επιβάρυνση, αλλά δεν έχουν τη δυνατότητα να αποφύγουν τις διαφημίσεις που εμφανίζονται σε διάφορα σημεία της ταινίας. Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι ένα κομμάτι των διαφημιστικών εσόδων καταλήγει στους δημιουργούς των ταινιών.
- Μία δεύτερη μορφή vod πλατφόρμας είναι το transactional video on demand (tvod), όπου ο πελάτης καταβάλλει αντίτιμο για το δικαίωμα θέασης μίας συγκεκριμένης ταινίας.
- Επόμενο μοντέλο vod πλατφόρμας είναι το subscription video on demand (svod), όπου ο πελάτης καταβάλλει (συνήθως μηνιαία) συνδρομή και αποκτά πλήρη πρόσβαση σε ολόκληρο το υλικό της πλατφόρμας.
- Τον τελευταίο καιρό, παρατηρείται, επίσης, η ύπαρξη μεικτών μοντέλων, τα οποία προσφέρουν ένα συνδυασμό avod και svod. Από εκεί και έπειτα, υπάρχουν φυσικά και οι πλατφόρμες που προσφέρουν στους κινηματογραφιστές τη δυνατότητα να προβούν οι ίδιοι σε διανομή του έργου τους, δίχως καμία μεσολάβηση (YouTube, Vimeo, VHX, Quiver).
- Τέλος, πρέπει να γίνει αναφορά στο φαινόμενο του Day and Date Release, κατά το οποίο η έξοδος της ταινίας στις κινηματογραφικές αίθουσες συμπίπτει με την κυκλοφορία του dvd και την τοποθέτηση της ταινίας σε vod πλατφόρμα.
Τι πρέπει να προσέξω όταν κληθώ να πάρω μία απόφαση για τη διανομή της ταινίας μου;
- Όσα περισσότερα στάδια παρεμβάλλονται ανάμεσα στη δημιουργία της ταινίας και τη διάθεσή της στο κοινό, τόσο μεγαλύτερη και η κατάτμηση εσόδων από την εκμετάλλευσή της. Επίσης, πρέπει πάντα να έχετε πλήρη αντίληψη και γνώση όλων των χρονικών και νομικών περιορισμών που επιβάλλει η εκάστοτε χώρα στον ορίζοντα διανομής της ταινίας.
- Δώστε προσοχή σε ζητήματα όπως την επιμέλεια και την εξειδικευμένη προσοχή που θα αποδώσει η εκάστοτε πλατφόρμα στην ταινία σας. Αυτή η προσοχή ξεκινά από ύπαρξη ποιοτικού συνοδευτικού υλικού (πχ editorials, συνεντεύξεις, υπότιτλοι επιπέδου) και φτάνει μέχρι τη χάραξη μιας σφαιρικής στρατηγικής marketing.
- Προσδιορίστε με ακρίβεια το κοινό σας και προσπαθήστε να διατηρήσετε τα δικαιώματα εκμετάλλευσης για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
- Φροντίστε να έχετε ισχυρή παρουσία στο διεθνές φεστιβαλικό κύκλωμα και να έχετε πάντα υπόψη πως οι υψηλότερες προσφορές κατατίθενται στη διάρκεια των εξής τεσσάρων φεστιβάλ: των Καννών, του Βερολίνου, του Σάντανς και του Τορόντο.
Στο τέταρτο και τελευταίο μέρος του Training Day παρουσιάστηκε το case study της ρουμάνικης ταινίας Τσάρλεστον του Αντρέι Κρετσουλέσκου, η οποία είχε βραβευθεί στο τμήμα Works in Progress της Αγοράς του περσινού 57ου ΦΚΘ και φέτος προβάλλεται στο τμήμα «Ματιές στα Βαλκάνια».
Αρχικά, ο Αντρέι Κρετσουλέσκου δήλωσε πως το βραβείο στο τμήμα Works in Progress ήταν μία μεγάλη ώθηση για τη συνέχεια. Έπειτα, η παραγωγός της ταινίας Κοντρούτα Κρετσουλέσκου διευκρίνισε πως δεν ήταν όλα ρόδινα στην όλη διαδικασία, αφού υπήρξαν στη διαδρομή μπόλικες απογοητεύσεις και απορρίψεις. Αμέσως μετά, ο σκηνοθέτης και η παραγωγός από τη Ρουμανία έθιξαν τα παρακάτω θέματα:
Το networking και ένα βραβείο σε ένα μεγάλο φεστιβάλ μπορούν να βοηθήσουν τη χρηματοδότηση ενός πρότζεκτ;
- Σαφέστατα, αλλά και πάλι είναι δύσκολη διαδικασία. Όταν υποβάλαμε την ταινία στις Κάννες, δεν είχαμε την παραμικρή διασύνδεση ή γνωριμία. Μία τέτοια βράβευση σου δίνει την ευχέρεια να διαπραγματευτείς στη συνέχεια με καλύτερους όρους. Μια μικρή εταιρία από το Παρίσι μας πρόσεξε και επικοινώνησε μαζί μας. Κάπως έτσι, βρεθήκαμε στο τώρα και το σήμερα.
Ποια εμπόδια προκύπτουν και ποια εμπόδια ξεπερνιούνται χάρη σε μία συμπαραγωγή;
- Σε γενικές γραμμές, η συμπαραγωγή λύνει τα χέρια. Ένα από τα πράγματα που αποφασίστηκαν από κοινού ήταν η πρόσληψη ενός sales agent προκειμένου να προωθήσει την ταινία. Αν, πάντως, δεν βρεθεί συμπαραγωγός για πάνω από δύο χρόνια, ίσως είναι πιο φρόνιμο να απομακρυνθεί κάποιος από αυτή την ιδέα, διότι θα έχει πλέον αποστασιοποιηθεί από το όλο πρότζεκτ σε μεγάλο βαθμό. Αυτό, όμως, που σίγουρα αντιληφθήκαμε είναι ότι οι συναντήσεις με εκπροσώπους εταιριών, η συμμετοχή στα τμήματα market των φεστιβάλ, η παρακολούθηση workshops, σεμιναρίων κτλ δεν είναι ποτέ μία κακή ιδέα. Ακόμη κι αν δεν προκύψει κάτι απτό, οι σκέψεις και οι ιδέες που ακούει κανείς μπορεί να βοηθήσουν κάποια στιγμή. Φυσικά, πρέπει να διευκρινίσουμε ότι δεν θα δεχόμασταν ποτέ κάτι ακόμη πιο μεγάλο και συμμετοχικό από μία τριπλή συμπαραγωγή. Τέλος, απαραίτητη προϋπόθεση είναι πάντα να διασφαλιστεί πως ο σκηνοθέτης θα διατηρεί το final cut της ταινίας.
