Με αφορμή το έργο μικτής πραγματικότητας Paradise Lost, το οποίο βρίσκεται στο στάδιο της ανάπτυξης, η διαθεματική καλλιτέχνις Γιολάντα Μαρκοπούλου παρέδωσε masterclass, στο πλαίσιο ενός εξειδικευμένου εργαστηρίου, ειδικά διαμορφωμένου για τους φοιτητές του Τμήματος Ψηφιακών Τεχνών και Κινηματογράφου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών στα Ψαχνά της Εύβοιας. Στο masterclass συμμετείχαν ο Χαράλαμπος Ριζόπουλος, καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και η Κατερίνα Αντωνοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια διαδραστικών τεχνών στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η Γιολάντα Μαρκοπούλου αναφέρθηκε στις προκλήσεις στη δημιουργία ενός έργου μικτής πραγματικότητας στην Ελλάδα.
Το masterclass προλόγισε ο Λάζαρος Μπουδακίδης, επικεφαλής τμήματος Immersive - All Around Cinema, ο οποίος καλωσόρισε τους φοιτητές και το κοινό στην εκδήλωση και παρουσίασε τους ομιλητές και το θέμα του masterclass.
Αρχικά, η Γιολάντα Μαρκοπούλου ευχαρίστησε το Φεστιβάλ για την πρόσκληση και τους φοιτητές για την παρουσία τους. Δήλωσε αισιόδοξη, διότι περιτριγυρίζεται από νέους ανθρώπους που βρίσκονται στην αρχή της καριέρας τους στον χώρο. Αναφέρθηκε στη μεγάλη της ανάγκη να συνδέσει τον Immersive κόσμο με το θέατρο και μίλησε για τη δημιουργία του White Dwarf, που παρουσιάστηκε το 2022 στο πλαίσιο του 63ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: «Η αρχική ιδέα ήταν να είναι ένα έργο διαδραστικό. Με την έλευση όμως της πανδημίας, αναγκαστήκαμε να το κάνουμε VR. Έγινε έτσι μια VR ταινία 360 μοιρών, στην οποία παρέμεινε ένα performative κομμάτι. Στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, παρουσιάστηκε σε έναν χώρο φτιαγμένο αμιγώς για εκείνη», τόνισε και ευχαρίστησε το Φεστιβάλ για το VR τμήμα του, το οποίο, όπως δήλωσε, «κάθε χρόνο μεγαλώνει και βελτιώνεται».
Το τωρινό project της Γιολάντας Μαρκοπούλου ονομάζεται Paradise Lost, βρίσκεται στο στάδιο της ανάπτυξης, βασίζεται στο animation και μιλάει για το πώς μια οικογένεια χωρίζεται στη διάρκεια της Μικρασιατικής Καταστροφής. Τόνισε ότι επιθυμία της είναι να δώσει τη δυνατότητα στον θεατή να διερευνήσει τον ψηφιακό κόσμο, παραμένοντας σε επαφή με τον πραγματικό. Για τον λόγο αυτό, πήρε την απόφαση να προσεγγίσει το θέμα αυτό με ένα έργο μικτής πραγματικότητας.
Η Γιολάντα Μαρκοπούλου αναφέρθηκε στον χώρο της μικτής πραγματικότητας ως ένα πεδίο «ανεξερεύνητο, που έχει χώρο για πολύ πειραματισμό», ενώ αμέσως μετά έκανε live casting για να πάρουν μια γεύση της ταινίας οι φοιτητές. Σημείωσε ότι το γεγονός πως δυσκολευόμαστε πραγματικά, σε ένα έργο μικτής πραγματικότητας, να καταλάβουμε τι ανήκει στον ψηφιακό και τι στον πραγματικό κόσμο, έχει ενδιαφέρον: «Πείθουμε τον εγκέφαλό μας πως όλο αυτό το κατασκεύασμα είναι αληθινό».
Αμέσως μετά, τον λόγο πήρε η Κατερίνα Αντωνοπούλου, η οποία έκανε μια σύντομη αναφορά στα μαθήματα του προγράμματος προπτυχιακών σπουδών του ΕΚΠΑ που σχετίζονται με την παραγωγή έργων εικονικής πραγματικότητας, δίνοντας έμφαση στον διεπιστημονικό χαρακτήρα του αντικειμένου: «Για τη δημιουργία τέτοιων projects είναι απαραίτητη η συνεργασία πολλών διαφορετικών ειδικοτήτων – κάτι που συμβαίνει και στον καλλιτεχνικό χώρο», σχολίασε σχετικά.
Στη συνέχεια, παρουσίασε ορισμένα ενδεικτικά φοιτητικά έργα εικονικής πραγματικότητας που έχουν αναπτυχθεί στα εργαστήρια του τμήματος και έκανε μια σύντομη αναφορά σε ευρωπαϊκά προγράμματα στα οποία συμμετέχει το τμήμα, στο πλαίσιο των οποίων έχουν πραγματοποιηθεί εργαστήρια και έχουν αναπτυχθεί έργα επαυξημένης και εικονικής πραγματικότητας.
Η Γιολάντα Μαρκοπούλου πήρε πάλι τον λόγο για να μιλήσει για τη «μοναξιά» που επικρατεί σε τέτοια VR δημιουργήματα, σημειώνοντας ότι αυτό συμβαίνει γιατί είναι φοβερά δύσκολο να σχεδιάσεις 360° χαρακτήρες και να τους δώσεις ψυχή, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι δημιουργοί να καταλήγουν στη δημιουργία μοναχικών κόσμων. Τόνισε τη δυσκολία της παραγωγής τέτοιων ταινιών, ειδικά στην Ελλάδα. Έθεσε, επίσης, το ζήτημα του storytelling και το πρόβλημα της εμμονής στο τεχνολογικό κομμάτι: «Πολλές φορές στο VR “τρέχουμε” στο τέλος και μας ενδιαφέρει μόνο το πώς θα φαίνεται το αποτέλεσμα από άποψη εικόνας και παρουσίασης. Δυστυχώς, τα έργα VR είναι συχνά φτωχά από άποψη ιστορίας», σχολίασε.
Μίλησε, επίσης, για την ανάγκη να σκεφτούμε σε ποιους ακριβώς απευθυνόμαστε όταν κάνουμε μια τέτοια ταινία, αλλά κυρίως να απαντήσουμε στους εαυτούς μας για ποιον λόγο θέλουμε να κάνουμε μια VR ταινία, και αν το συγκεκριμένο μέσο μάς εξυπηρετεί πραγματικά ή όχι. Τόνισε την ανάγκη συνεργασίας μεταξύ του καλλιτεχνικού και του καθαρά τεχνικού χώρου. Σε αυτό το σημείο η κ. Αντωνοπούλου σημείωσε πως οι νέες φουρνιές φοιτητών «θα καταφέρουν να γεφυρώσουν αυτό το επικοινωνιακό χάσμα, καθώς διαθέτουν ικανότητες σε διάφορα φάσματα».
Ο Χαράλαμπος Ριζόπουλος τόνισε πως, αν και γενικά είναι απαισιόδοξος, νιώθει αισιόδοξος για το μέλλον της εικονικής πραγματικότητας και πιστεύει πως θα είναι πιο αποτελεσματικό. Στη συνέχεια, έθεσε το ρητορικό ερώτημα αν τελικά «το μέσο υπηρετεί την ιστορία μας, ή το αντίστροφο; Υπάρχει μια μεγάλη παγίδα: επειδή μπορούμε να κατασκευάσουμε κάτι, πρέπει οπωσδήποτε να το κάνουμε;», σχολίασε. Ανέφερε, επίσης, πως όταν εμφανίζεται ένα νέο μέσο, είναι ακριβό, δύσχρηστο και δεν έχουμε ανακαλύψει ακόμη τις συμβάσεις στη γραμματική του, προχωρώντας κάπως ψηλαφιστά.
Έπειτα, ο Δημήτρης Χαρίτος, καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ανέφερε κάποια λόγια του Άλβιν Γουάνγκ Γκρέιλιν (Alvin Wang Graylin), ο οποίος είχε δηλώσει σχετικά με την εικονική πραγματικότητα πως το πρόβλημά της δεν είναι η τεχνολογία, η οποία είναι εύρωστη, αλλά το περιεχόμενό της, το οποίο είναι φτωχό. «Δεν υπάρχει σε βάθος κατανόηση των χαρακτηριστικών του μέσου», δήλωσε, συμφωνώντας με τον κύριο Ριζόπουλο. Οι ομιλητές εξέφρασαν την πεποίθηση πως η αδυναμία των προϊόντων εικονικής πραγματικότητας εντοπίζεται περισσότερο στον τρόπο που αρθρώνεται η αφήγηση παρά στην τεχνολογία που υποστηρίζει την αφήγηση αυτή.
Μετά τη συζήτηση, οι φοιτητές είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν το έργο της Γιολάντας Μαρκοπούλου, καθώς και τα πρότζεκτ φοιτητών που παρουσίασε η κυρία Αντωνοπούλου μέσω headset. Η βραδιά τους ολοκληρώθηκε με κουβέντα σε χαλαρή ατμόσφαιρα και κέρασμα από τη Fischer, χορηγό του Φεστιβάλ.
