Οι Σωτήρης Κρανιώτης και Κρις Ραντάνοφ, ηθοποιοί, κασκαντέρ και stunt coordinators της ομάδας STUNT-PROJECT, έδωσαν ένα συναρπαστικό και πρωτοποριακό masterclass με τίτλο «Movie Stunts - Εισαγωγή στον Συναρπαστικό Κόσμο των Κινηματογραφικών Σκηνών Δράσης», τη Δευτέρα 3 Νοεμβρίου, στην αίθουσα Παύλος Ζάννας. Η ενδιαφέρουσα συζήτηση, στην οποία ανέλαβε χρέη συντονιστή ο σκηνοθέτης Δημήτρης Νάκος, αποτέλεσε ιδανική ευκαιρία για το κοινό προκειμένου να εμβαθύνει στην τεχνική και καλλιτεχνική διάσταση των κινηματογραφικών stunts, αλλά και να αντιληφθεί τον καίριο ρόλο τους στην αφηγηματική αρτιότητα μιας ταινίας.
Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Φεστιβάλ, Ορέστης Ανδρεαδάκης, προλόγισε την συζήτηση, τονίζοντας τη μεγάλη επιτυχία των περίπου 100 masterclasses που έχει οργανώσει το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης τα τελευταία χρόνια. «Το Φεστιβάλ έχει οργανώσει masterclasses γύρω από όλα τα θέματα του κινηματογράφου, από τη συγγραφή σεναρίου μέχρι τη σκηνοθεσία, το μοντάζ, τη διεύθυνση φωτογραφίας. Νομίζω όμως πως το σημερινό είναι το πιο πρωτότυπο και σίγουρα είναι το πρώτο στη Ελλάδα γύρω από τους κασκαντέρ, που τόσο πολύ συνδράμουν στη μαγεία και στην υπέροχη ψευδαίσθηση του σινεμά, και γι’ αυτόν τον λόγο τούς ευχαριστούμε πολύ» ανέφερε ο κ. Ανδρεαδάκης.
Παράλληλα, παρουσίασε τον συντονιστή της συζήτησης, Δημήτρη Νάκο, σημειώνοντας πως η ταινία του με τίτλο Κρέας είχε προβληθεί στο 65ο ΦΚΘ, αποσπώντας τρια βραβεία. «Είμαστε πολύ χαρούμενοι που είστε σήμερα εδώ, είναι μια εξαιρετική πρωτοβουλία του Φεστιβάλ που δεν έχει ξαναγίνει» ανέφερε με τη σειρά του ο κ. Νάκος. Αμέσως μετά μοιράστηκε λίγα λόγια για τους Σωτήρη Κρανιώτη και Κρις Ραντάνοφ, αλλά και την ομάδα STUNT-PROJECT που έχουν δημιουργήσει, δραστηριοποιείται τα τελευταία 15 χρόνια στην Ελλάδα. «Για την εγχώρια παραγωγή μπορεί να μοιάζουν ως πολυτέλεια, ωστόσο οι κασκαντέρ είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητοι, καθώς έχουν την ικανότητα να μας γλιτώσουν από μεγάλους μπελάδες, μέχρι το να συντονίσουν τις πιο απλές χορογραφίες μιας σκηνής, οι οποίες –δίχως αυτούς– χάνουν την αληθοφάνειά τους» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Στη διάρκεια της συζήτησης, οι δύο επιτυχημένοι stuntmen ξεδίπλωσαν την επαγγελματική πορεία τους, ενώ συγχρόνως φρόντισαν για μια πρώτη γνωριμία-εξοικείωση του κοινού με τον κλάδο και τις ειδικότητές του. Ο ηθοποιός και κασκαντέρ Κρις Ραντάνοφ πήρε πρώτος τον λόγο, εκφράζοντας τη χαρά του για την κατάμεστη με νέους αίθουσα: «Νομίζω πως η γενιά σας αντιλαμβάνεται το όφελος ενός stunt coordinator, καταρρίπτοντας με αυτόν τον τρόπο τον μύθο πως ένας ηθοποιός μπορεί να κάνει τα πάντα». Με τη σειρά του, ο Σωτήρης Κρανιώτης ευχαρίστησε το Φεστιβάλ για την πρόσκληση: «Είναι τιμή για εμάς να ερχόμαστε ως καλεσμένοι το 2025 με σκοπό να συζητήσουμε για ένα επάγγελμα που υπάρχει από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα» ανέφερε σχετικά.
«Είναι σημαντικό να εξετάσουμε πώς προέκυψε η ανάγκη να καλυφθεί ένα κενό στη μεγάλη οθόνη, που δεν ήταν άλλο από τις επικίνδυνες σκηνές» εξήγησε ο κ. Κρανιώτης, τη στιγμή που ο Κρις Ραντάνοφ πραγματοποίησε μια ιστορική αναδρομή στην παρουσία των κασκαντέρ στην κινηματογραφική παραγωγή, στεκόμενος σε διάφορα σημεία αναφοράς: από τους τολμηρούς ανθρώπους των τσίρκων, που αποτέλεσαν τον πυρήνα των πρώτων κασκαντέρ και οι οποίοι δούλευαν αυτοσχεδιαστικά, μέχρι τον Μπάστερ Κίτον και τα γουέστερν του Τζον Γουέιν την δεκαετία του ’50, που απαιτούσαν περισσότερες ικανότητες και εισήγαγαν το ζήτημα της ασφάλειας, και από τα οπτικά εφέ τη δεκαετία του ’90 μέχρι τη δημιουργικότητα που εμφανίζεται μετά το 2000 στη χορογραφία των σκηνών, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τις σειρές ταινιών John Wick και Mad Max. «Φτάνοντας στο σήμερα είμαστε πολύ χαρούμενοι που μετά από τόσα χρόνια η Ακαδημία των Όσκαρ θα απονέμει από το 2026 βραβείο και στους κασκαντέρ» σημείωσε ο Κρις Ραντάνοφ.
Στη συνέχεια, ο Σωτήρης Κρανιώτης αναφέρθηκε στο κομμάτι της υλοποίησης των stunts και διευκρίνισε τα επιμέρους διαφορετικά τμήματα που υπάγονται στην αρμοδιότητα ενός stunt coordinator: «Οι συντονιστές επικίνδυνων σκηνών αναλαμβάνουν να σχεδιάσουν και να συντονίσουν τις σκηνές, αλλά και να στελεχώσουν τις ομάδες που απαιτούνται, δηλαδή τους κασκαντέρ. Μεταφέρουν επομένως τις ανάγκες του σεναρίου στην παραγωγή, έχοντας ως αδιαμφισβήτητα κριτήρια την ασφάλεια και την αληθοφάνεια που δημιουργεί τη μαγεία του σινεμά. Είναι νομίζω απαραίτητο για έναν stunt coordinator να αποτελεί κομμάτι ενός πρότζεκτ από τα γεννοφάσκια του, γιατί μόνο έτσι θα είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ακριβώς τι θα συμβεί σε ένα γύρισμα. Σε πρώτη φάση, και πάντα με βάση το σενάριο, ο συντονιστής επικίνδυνων σκηνών, λαμβάνοντας υπόψη την ασφάλεια και το μπάτζετ, θα στελεχώσει τις ομάδες που απαιτούνται, δηλαδή τα άτομα που μπορεί να χρειάζονται για τις πολεμικές σκηνές, καθώς κι έναν συντονιστή που θα σχεδιάσει τη χορογραφία. Με αυτόν τον τρόπο, τα πράγματα ζωντανεύουν για τον σκηνοθέτη, και οι κασκαντέρ με τη σειρά τους προπονούνται» ανέφερε σε εκείνο το σημείο, εξηγώντας αμέσως μετά πως η επιλογή των κασκαντέρ δεν είναι ποτέ τυχαία: «Δεν ψάχνεις απλώς ένα άτομο που ξέρει πολεμικές τέχνες, θέλει ανθρώπους που είναι εξοικειωμένοι με τον κινηματογράφο και το σετ μιας ταινίας: μόνο έτσι θα επιλύσεις το ζήτημα της ασφάλειας» διευκρίνισε σχετικά.
«O stunt coordinator συνεργάζεται αφενός με το δικό του τμήμα, τους κασκαντέρ αλλά και με κάθε άλλο τμήμα που εμπλέκεται με το αντικείμενό του. Πρόκειται για μια ομαδική δουλειά, η οποία έχει σχεδιαστεί με ακρίβεια, στοχεύοντας στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για την κάμερα και τον σκηνοθέτη. Έχοντας ως αδιαπραγμάτευτο προαπαιτούμενο την ασφάλεια των ηθοποιών, αυτό που είναι σημαντικό για εμάς είναι να προκύψει ένα αποτέλεσμα που θα ωριμάσει όμορφα στην πορεία του χρόνου» εξήγησε έπειτα ο Σωτήρης Κρανιώτης, ενώ τόνισε πως οι σφαιρικές γνώσεις είναι ένα απαραίτητο χαρακτηριστικό στον κλάδο τους. Όσο για τους stunt doubles, o Κρις Ραντάνοφ εξήρε τη σημαντική τους αποστολή σε μια κινηματογραφική ταινία: «Μπορεί να είναι οι αόρατοι, αλλά χάρη σε αυτούς γίνονται αυτές οι σκηνές» σχολίασε ο Κρις Ραντάνοφ, επισημαίνοντας πως ένα βασικό χαρακτηριστικό τους είναι και η γνώση υποκριτικής και η μελέτη του ηθοποιού που ντουμπλάρουν κάθε φορά.
Ακολούθως, οι δύο ομιλητές έκαναν μια μικρή αναδρομή στα διαφορετικά είδη stunts που υπάρχουν, παραθέτοντας βίντεο-παραδείγματα. Εξηγόντας βήμα προς βήμα τις διαδικασίες, τόνισαν πως δύσκολα ένας stunt double αναλαμβάνει πολλαπλούς ρόλους σε μια παραγωγή. «Τα stunts με σχοινιά για παράδειγμα είναι ένας άλλος πλανήτης. Είναι συνεργασία πολλών ανθρώπων και μηχανής μαζί, με αποτέλεσμα ο συντονισμός να είναι πολύ απαιτητικός. Είμαστε αναγκασμένοι να κάνουμε πολλές δοκιμές ώστε όλοι να γνωρίζουν ακριβώς τι πρέπει να κάνουν την ημέρα του γυρίσματος» εξήγησε ο Σωτήρης Κρανιώτης. «Πολλές φορές, ακόμη και στο κομμάτι των κασκαντέρ μπορεί κανείς να αναζητήσει την ποίηση που έχουν μέσα οι κινήσεις και όχι τον ρεαλισμό» επισήμανε επίσης ο Κρις Ραντάνοφ. Αμέσως μετά, μίλησε για την ειδική ενδυμασία που απαιτείται για τα stunts με φωτιά, στοιχείο που τους φέρνει σε στενή συνεργασία με το τμήμα ενδυματολογίας, ενώ διευκρίνισε πως είναι πολύ σημαντικό ο κασκαντέρ να (ανα)γνωρίζει τα όριά του: «Δεν χρειάζεται να σκεφτόμαστε πως πρέπει να αποδείξουμε κάτι. Σινεμά κάνουμε, θα γίνουν και άλλες λήψεις» δήλωσε χαρακτηριστικά. «Τέτοια stunts δεν έρχονται κατ' απαίτηση μια μέρα στο σετ, υπάρχει τεράστια προεργασία ώστε να φτάσουμε στο σημείο να βάλουμε σε κάποιον φωτιά. Όταν έρχεται εκείνη η ώρα λειτουργούμε πλέον σαν καλοκουρδισμένη ορχήστρα» συμπλήρωσε ο Σωτήρης Κρανιώτης.
«Το να διασφαλίζεις τι θα γίνει την επόμενη εβδομάδα στο γύρισμα είναι ό,τι καλύτερο για τη δουλειά μας, επηρεάζει τρομερά τόσο το τελικό αποτέλεσμα όσο και την ασφάλεια. Νομίζω είναι αυτονόητο πως όλοι θέλουμε να δουλεύουμε υπό αυτές τις συνθήκες. Αντίστοιχα, στο σετ υπάρχει ένα πρωτόκολλο, χτίζουμε την ενέργεια της λήψης σταδιακά. Σε μια καταδίωξη με αυτοκίνητα θα αυξήσουμε σταδιακά τις ταχύτητες μέχρι να φτάσουμε στο τελικό αποτέλεσμα, θα γίνουν πολλές λήψεις-πρόβες και διορθώσεις, και αυτό απαιτεί αρκετό χρόνο» ανέφερε ο Σωτήρης Κρανιώτης.
«Όσα ακούσατε είναι μόνο μια σύντομη εισαγωγή στον κόσμο των stunts. Από τις φαινομενικά πιο απλές μέχρι και τις πιο επιμελώς χορογραφημένες σκηνές δράσεις, όλες χρειάζονται αυτή την ειδίκευση» συνόψισε ο Δημήτρης Νάκος, προτού δώσει τον λόγο στο κοινό. Σε ερώτηση για που κάνουν τα δικά τους stunts, ο Κρις Ραντάνοφ απάντησε: «Είναι πολύ δύσκολο στην πράξη γιατί είναι μεγάλο ρίσκο. Ο Τομ Κρουζ το κάνει γιατί είναι ταυτόχρονα και παραγωγός», με τον Σωτήρη Κρανιώτη να συμπληρώνει: «Θέλω να καταρρίψω τον μύθο που θέλει ορισμένους σταρ να μην έχουν δικό τους κασκαντερ. Ο Τομ Κρουζ έχει τον καλύτερο stunt double στον κόσμο αυτή την στιγμή». Όσο για το αν κινδυνεύει το επάγγελμά τους, ο Σωτήρης Κρανιώτης και ο Κρις Ραντάνοφ σχολίασαν: «Δεν νομίζω πως η πορεία του κινηματογράφου έχει καταδείξει τόσο μεγάλο κίνδυνο. Το CGI, που άνοιξε αυτή την συζήτηση, είναι ένα εργαλείο για να κάνεις κάποια πράγματα με ασφάλεια, όμως και πάλι απαιτείται ο κασκαντέρ, έχουμε ένα πάντρεμα» σχολίασε ο Σωτήρης Κρανιώτης.
Σε μια τελευταία ερώτηση σχετικά τις ομάδες stunt coordinators, αλλά και την κάλυψη του οικονομικού κόστους της προετοιμασίας των σκηνών από την παραγωγή, οι δύο διάσημοι Έλληνες κασκαντέρ απάντησαν: «Όλοι μας έχουμε έναν πυρήνα συνεργατών, όταν όμως οι απαιτήσεις είναι πιο μεγάλες, το πρότζεκτ στελεχώνεται από διαφορετικούς ανθρώπους. Η συζήτηση περί πληρωμής είναι μεγάλη και ξεκινά από τη γειτονιά μας, στην οποία δεν είναι δεδομένη όταν μιλάμε για προπαραγωγή» είπε ο Σωτήρης Κρανιώτης, με τον Κρις Ραντάνοφ να συμπληρώνει: «Στηρίζουμε και οι ίδιοι την παραγωγή, γιατί κάνουμε πρόβες που τις πληρώνουμε εμείς. Όμως οι εταιρείες παραγωγής θα πρέπει να συμπεριλάβουν την προετοιμασία στον προϋπολογισμό» κατέληξαν σχετικά.
