Η Κατερίνα Μπέη, αγαπημένη σεναριογράφος μεγάλων επιτυχιών του κινηματογράφου όπως Φόνισσα, Ευτυχία, αλλά και της τηλεόρασης όπως Τα καλύτερά μας χρόνια κ.ά. παρέδωσε ένα masterclass στην Αγία Άννα για το πόσο εύκολο είναι να βάλεις στο χαρτί τις σκέψεις σου και πόσο ρεαλιστικό είναι να πιστεύεις ότι αυτό αρκεί. Μίλησε για τη συνεργασία σεναριογράφου, σκηνοθέτη/-ριας και παραγωγού, ενώ αναφέρθηκε και στις ομοιότητες και τις διαφορές που έχει ένα σενάριο γραμμένο για την τηλεόραση ή τον κινηματογράφο.
Το masterclass προλόγισε η Ελένη Ανδρουτσοπούλου, επικεφαλής του Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου: «Φιλοξενούμε μια από τις σημαντικότερες ελληνίδες σεναριογράφους, τόσο του κινηματογράφου όσο και της τηλεόρασης, με πολλές συνεργασίες με καταξιωμένους σκηνοθέτες και παραγωγούς», είπε, καλωσορίζοντας την Κατερίνα Μπέη.
Η Κατερίνα Μπέη καλωσόρισε τους φοιτητές. Αρχικά, είπε πως η ίδια είναι αυτοδίδακτη και δεν είχε την τύχη να σπουδάσει σενάριο. Αναφερόμενη στα όσα είναι σημαντικά για εκείνη για να ξεκινήσει να γράφει ένα σενάριο, είπε ότι υπάρχουν τέσσερις βασικοί πυλώνες: η ιδέα, οι χαρακτήρες, το κρυμμένο νόημα και το τέλος.
Τόνισε τη σημασία του να έχει κανείς τα αυτιά του ανοιχτά και να ακούει, καθώς και τη σημασία του να επικοινωνεί με κάθε τρόπο με το περιβάλλον. «Πλέον, εξαιτίας του διαδικτύου, έχουμε πρόσβαση σε συνθήκες και ανθρώπους που δεν θα συναντούσαμε αλλιώς. Είναι δώρο αυτό για εμάς που γράφουμε», υπογράμμισε. Συμβούλεψε τους φοιτητές να παρακολουθήσουν σειρές ριάλιτι για να παρατηρήσουν τις κινήσεις και τις αντιδράσεις των παικτών για το χτίσιμο ενός χαρακτήρα και τους πρότεινε να διαβάσουν βιβλία ψυχολογίας για τον ίδιο λόγο. «Οτιδήποτε σχετικό με τον άνθρωπο είναι πολύ σημαντικό για τη δουλειά αυτή», τόνισε.
Σχετικά με τους χαρακτήρες μιας ταινίας ή μιας σειράς, είπε: «Δεν θέλουμε χαρακτήρες χάρτινους, αλλά ολοκληρωμένους. Πολλές φορές ο ίδιος ο χαρακτήρας γεννάει τη δράση και την πλοκή και αν τον γνωρίζεις καλά, τότε σου ανοίγει το πεδίο». Παρακίνησε τους φοιτητές να αναρωτιούνται συνεχώς τι ακριβώς μπορεί να ξυπνάει σε κάθε άνθρωπο το σενάριο που γράφουν και να προσπαθούν να συνδέονται ψυχικά με την ιστορία τους.
Δήλωσε, επίσης, πως, αν και η ίδια ακολουθεί τους τέσσερις πυλώνες που προαναφέρθηκαν για να ξεκινήσει το γράψιμο, υπάρχουν άλλοι σεναριογράφοι που δεν γράφουν έτσι. Σημείωσε ότι κάποιοι χρειάζονται περισσότερο χρόνο και περισσότερα στοιχεία και τόνισε ότι όταν κάποιος ξεκινά να γράφει σενάρια, είναι καλύτερο να έχει πολλά στοιχεία που θα τον βοηθήσουν στον σχηματισμό της ιστορίας.
Σχετικά με το πότε τελειώνει μια ιστορία, μοιράστηκε με τους φοιτητές ένα κόλπο που θα τους βοηθήσει να δουν εάν είναι άρτιο αυτό που έχουν γράψει και αν είναι σωστά δομημένο: «Αφού τελειώσετε το σενάριο, κάντε μια τυχαία επιλογή σκηνής, διαβάστε την αποκομμένη και αναρωτηθείτε: αν έφευγε από το σενάριο, θα υπήρχε τρύπα; Αν όχι, πρέπει να το ξαναδουλέψετε». Τόνισε την παράμετρο αυτή, σημειώνοντας ότι πιστεύει σθεναρά πως κάθε λεπτομέρεια στο σενάριο πρέπει να εξυπηρετεί την εξέλιξη της δράσης, διαφορετικά, δεν έχει ρόλο εκεί.
Αναφέρθηκε, επίσης, στη σημασία του να μην περιμένει κανείς την έμπνευση. Είπε ότι όσο την κυνηγάς, τόσο πιο γρήγορα έρχεται, όσο τη σκέφτεσαι το βράδυ στον ύπνο σου και της αφιερώνεις χρόνο, τόσο κατεβαίνουν οι ιδέες: «Βάλτε πρόγραμμα στον εαυτό σας. Αποφασίστε έναν αριθμό σελίδων και γράψτε τόσες κάθε μέρα. Φροντίστε την έμπνευση για να σας φροντίσει κι αυτή». Διαβεβαίωσε τους παρευρισκόμενους πως με τη δουλειά, μπορούν να εξελίσσουν αυτό που κάνουν.
Στο σημείο αυτό, έδειξε ορισμένα αποσπάσματα από τις ταινίες Ευτυχία και Φόνισσα και αναφέρθηκε στις αλλαγές από το αρχικό κείμενο του Παπαδιαμάντη, ή ορισμένα στοιχεία της ζωής της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, για να τα μεταφέρει καλύτερα στη σημερινή εποχή και να διευκολύνει τις ανάγκες της ταινίας. Τόνισε πως η βιογραφία είναι ένα φοβερά δύσκολο είδος, κυρίως γιατί καλείσαι να στριμώξεις μια ολόκληρη ζωή μέσα σε λίγες ώρες. Είναι δύσκολη και γιατί κάθε άνθρωπος που βιογραφείται έχει συγγενείς, οι οποίοι έχουν μνήμες και διαφορετικές θεωρήσεις της πραγματικότητας: «Στη βιογραφία νιώθω πως βρίσκομαι συνεχώς σε απολογητική θέση», δήλωσε.
Συμβούλεψε τους μελλοντικούς σεναριογράφους να είναι έτοιμοι να κάνουν πίσω, να κρατάνε τις ισορροπίες και να μην προτάσσουν ακραία το «εγώ» τους: «Να είστε έτοιμοι να διαπραγματευτείτε για πέντε, αλλά να έχετε στο νου σας να κρατήσετε δύο. Δεν γίνεται να μην κοπεί τίποτα. Δεν είναι έτοιμος ο κόσμος να δεχτεί τα αριστουργήματα ατόφια», αστειεύτηκε.
Στη συνέχεια, μίλησε για τις περιπτώσεις όπου ο σεναριογράφος υπηρετεί το όραμα ενός σκηνοθέτη, δουλεύοντας με ανάθεση. Εκεί, ο σεναριογράφος πρέπει να βρει τρόπους να τον ικανοποιήσει, χωρίς να προσβληθεί η αισθητική του, είπε. «Σε αυτή τη δουλειά, συχνά καλούμαστε να απολογηθούμε -σε παραγωγούς και σε κανάλια. Ωστόσο, μάθετε να κάνετε πίσω σε κάποια πράγματα» συμβούλεψε τους φοιτητές. «Δεν είναι μόνο δικό σας παιδί -υπάρχουν πολλές “μητέρες”. Πολλά από τα σχόλια που θα ακούσετε θα είναι αναξιόλογα, αλλά κάποια θα είναι χρήσιμα», τόνισε.
Δήλωσε πως η ίδια δεν διαχωρίζει τον κινηματογράφο από την τηλεόραση και πρόσθεσε πως «η τηλεόραση σε ενηλικιώνει, είναι μεγάλο σχολείο». Στην τηλεόραση υπάρχει πίεση χρόνου και φοβερές απαιτήσεις και ο/η επαγγελματίας σεναριογράφος καλείται να αναπτύξει ταχύτητα και επικοινωνιακές δεξιότητες.
Τόνισε πόσο σημαντικό είναι να γίνεται ο διαμερισμός των ειδικοτήτων και ανέφερε πως τα τελευταία χρόνια φαίνεται να πηγαίνουν καλύτερα οι ταινίες που έχουν ξεχωριστό σκηνοθέτη και σεναριογράφο. Παραδέχτηκε, επίσης, πως, συχνά δανείζεται στοιχεία από άτομα στην προσωπική της ζωή και τα προσθέτει στους χαρακτήρες της. Ανέφερε πως οι καλύτεροι χαρακτήρες δεν είναι ένα copy-paste πραγματικών ανθρώπων, αλλά αντιθέτως δανείζονται στοιχεία από πολλά μέτωπα για να γίνουν πολυσχιδείς και ενδιαφέροντες.
Σε ερώτηση του κοινού σχετικά με το αν συμφωνεί με τον Θάνατο του Συγγραφέα του Ρολάν Μπαρτ, την θεωρία που υποστηρίζει ότι, αφού κάτι ολοκληρωθεί στην κειμενική του μορφή από τον συγγραφέα και κυκλοφορήσει, οι αναγνώσεις του ανήκουν αποκλειστικά στο αναγνωστικό κοινό και φεύγει από τον έλεγχό του, η κυρία Μπέη συμφώνησε. «Μου είναι φοβερά ευχάριστο γιατί όλες οι διαφορετικές αναγνώσεις με κάνουν να αισθάνομαι πως η γραφή μου είναι πολυδιάστατη. Η μόνη αποτυχία που αναγνωρίζω είναι η περίπτωση στην οποία κάτι φοβερά δομικό στο σενάριο δεν γίνεται κατανοητό. Η διαφορετική κατανόηση μιας πράξης ενός ήρωα είναι, φυσικά, καλοδεχούμενη».
Τέλος, προέτρεψε τους φοιτητές να χτυπάνε πόρτες και να στέλνουν άφοβα τη δουλειά τους σε εταιρείες παραγωγής: «Ίσως να μην σας επιλέξουν αμέσως, αλλά θα κρατήσουν τα στοιχεία σας και ίσως σας προτιμήσουν όταν ψάχνουν μια σεναριακή ομάδα στο μέλλον». Ολοκληρώνοντας, είπε πως για την ίδια «η επιμονή είναι πιο σημαντική από το ταλέντο».
