ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ
ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ
Ανοιχτή συζήτηση με θέμα τον ανεξάρτητο αμερικανικό κινηματογράφο έγινε το πρωί, Παρασκευή 26 Νοεμβρίου 2004, στην αίθουσα «ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΡΝΕΣ», στην Αποθήκη 1 του Λιμανιού Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο του 45ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Κεντρικοί ομιλητές ήταν οι σκηνοθέτες Alexander Payne και Todd Verow και ο κριτικός κινηματογράφου, Kent Jones. Ο διευθυντής του Φεστιβάλ, Μιχάλης Δημόπουλος, παίρνοντας πρώτος το λόγο, εξήγησε ότι το Φεστιβαλ είχε την ιδέα να διοργανώσει μια τέτοια συζήτηση, καθώς φέτος συμμετέχουν στο Φεστιβάλ αξιόλογοι προσκεκλημένοι από τις ΗΠΑ, εκ των οποίων ο καθένας έχει το δικό του ειδικό βάρος στον αμερικανικό κινηματογράφο.
Όπως ανέφερε, το Φεστιβάλ συνήθως αφιερώνει ένα κομμάτι των εκδηλώσεών του στον ανεξάρτητο αμερικανικό κινηματογράφο παρουσιάζοντας ταινίες. Ωστόσο, φέτος δεν προβάλλεται καμία πρωτοεμφανιζόμενη αμερικανική ταινία, γεγονός που αποτελεί συγκυρία, αφού κάποιες αξιόλογες αμερικανικές ταινίες είχαν ήδη προβληθεί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κι άλλες. «Έχουμε όμως στο Φεστιβάλ σημαντικές προσωπικότητες του αμερικανικού κινηματογράφου, τον Todd Solondz και τον Todd Verow, καθώς και τον Alexander Payne, που αποτελεί μία ιδιαίτερη περίπτωση στην παραγωγή του αμερικανικού κινηματογράφου», τόνισε ο κ. Δημόπουλος. Παράλληλα, ανέφερε ότι ο αμερικανικός κινηματογράφος αποτελεί σήμερα το «αφεντικό» της μαζικής κουλτούρας. Μάλιστα, στην Ελλάδα, πάνω από το 80% των ταινιών που προβάλλονται στις κινηματογραφικές αίθουσες είναι αμερικανικές. «Υπάρχουν όμως σκηνοθέτες σήμερα που οι ταινίες τους είναι ορατές έξω απ’ αυτό το μεγάλο σύστημα;», αναρωτήθηκε ο κ. Δημόπουλος.
«Ο κινηματογράφος είναι ένας μισθοφόρος»
Παίρνοντας το λόγο, ο σκηνοθέτης Alexander Payne τόνισε ότι ο ίδιος είναι μια ξεχωριστή περίπτωση, γιατί και οι τέσσερις μεγάλου μήκους ταινίες του έτυχαν χρηματοδότησης από μεγάλα στούντιο. «Ο κινηματογράφος είναι ένας μισθοφόρος, θα πάρει λεφτά από οπουδήποτε», δήλωσε χαρακτηριστικά. Σύμφωνα με τον ίδιο, πολλές φορές βλέπουμε ταινίες μικρού προϋπολογισμού, οι οποίες «φωνάζουν» για χρηματοδότηση, αλλά δεν είναι τόσο αξιόλογες, ενώ βλέπουμε και ταινίες μεγάλου προϋπολογισμού, που όμως είναι αξιόλογες. «Το ζήτημα είναι να ενισχύεται η φωνή του σκηνοθέτη, άσχετα από την χρηματοδότηση της ταινίας», υποστήριξε ο κ. Payne. Όπως είπε, το να κάνει κάποιος μία ταινία είναι δύσκολη υπόθεση, αλλά σταδιακά τα πράγματα βελτιώνονται. «Το θετικό είναι ότι πλέον τα μεγάλα στούντιο ‘ανοίγουν’ και προσανατολίζονται στη χρηματοδότηση ανεξάρτητων ταινιών. Προσωπικά, πάντως, μου αρέσει αυτή η ρήξη μεταξύ στούντιο και ανεξάρτητων κινηματογραφιστών. Πιστεύω, όμως, ότι ανεξάρτητα από τα χρήματα, η ουσία είναι να είναι καλή η ταινία», επεσήμανε ο κ. Payne.
Από την πλευρά του, ο Todd Verow τόνισε ότι ο ίδιος δεν ανήκει στον ανεξάρτητο αμερικανικό κινηματογράφο, αλλά στο underground κίνημα. «Εγώ λειτουργώ εκτός του συστήματος του κινηματογράφου. Προσωπικά, δεν καταλαβαίνω τη νοοτροπία των ανθρώπων που έχουν στούντιο, ούτε εκείνοι τη δική μου. Συνεπώς, δεν υπάρχει λόγος να ασχολούμαι μ’ αυτούς τους ηλίθιους», δήλωσε. Ο Kent Jones χαρακτήρισε θετικό το γεγονός ότι υπάρχουν στούντιο που θέλουν να χρηματοδοτήσουν ταινίες ανεξάρτητων σκηνοθετών. Παράλληλα, τόνισε ότι σήμερα γίνονται πολλές ταινίες από ανθρώπους που ξεκινούν μόνοι τους και οι οποίοι έχουν στόχο να προσελκύσουν τα στούντιο και τη χρηματοδότηση των ταινιών τους. «Υπάρχουν δημιουργοί που δουλεύουν μέσα στο σύστημα κι έρχονται αντιμέτωποι με τον ίδιο τους τον εαυτό. Κι αυτό φαίνεται από τις ταινίες τους. Για παράδειγμα, στην ίδια ταινία συναντά κάποιος καταπληκτικές σκηνές και άλλες που παρεμβαίνουν μόνο και μόνο για να κάνουν την ταινία πιο κατανοητή και προσπελάσιμη στο κοινό», εξήγησε ο κ. Jones.
Ο ρόλος των Φεστιβάλ
Σχολιάζοντας το ρόλο των Φεστιβάλ στην προώθηση των ταινιών, ο Todd Verow επεσήμανε ότι είναι πολύ ωραίο για έναν σκηνοθέτη να ξέρει ότι η ταινία του έχει κοινό. Επίσης, κάποια φεστιβάλ πληρώνουν τους σκηνοθέτες, προκειμένου να μπορέσουν να προβάλουν μερικές ταινίες τους. «Νομίζω ότι φεστιβάλ σαν κι αυτό της Θεσσαλονίκης, που δεν προβάλλουν χολιγουντιανές ταινίες, είναι πιο σημαντικά για μένα», τόνισε. Παίρνοντας το λόγο, ο Alexander Payne υποστήριξε ότι χρήμα υπάρχει στα μεγάλα φεστιβάλ. Αντίθετα, τα πιο μικρά αφορούν κυρίως το κοινό, καθώς προβάλλουν ταινίες, τις οποίες δεν θα είχε ποτέ την ευκαιρία να δει, ειδικά όταν κυριαρχεί ο εμπορικός κινηματογράφος. Πάντως, σε καμία περίπτωση δεν βοηθούν -τουλάχιστον τα μικρά φεστιβάλ- στο να βρει ένας σκηνοθέτης χρηματοδότηση για την ταινία του. «Η σημασία των φεστιβάλ είναι πνευματική. Είναι δύσκολο να κάνεις μια ταινία. Όταν, όμως, έρχεσαι σε επαφή με τους κινηματογραφόφιλους και τους υπευθύνους ενός φεστιβάλ, αυτοί έχουν τον τρόπο να σου αναπτερώσουν το ηθικό. Η επαφή με το κοινό σε ενθαρρύνει να συνεχίσεις», δήλωσε ο κ. Payne και συμπλήρωσε: «είμαι πολύ πιστός στα φεστιβάλ που με στήριξαν στην αρχή της καριέρας μου. Και ειδικά τα Φεστιβάλ του Τορίνο και της Θεσσαλονίκης τα αγαπώ πολύ».
Μιλώντας για το ίδιο θέμα, ο Kent Jones υποστήριξε ότι δεν μπορεί κάποιος να μιλάει για φεστιβαλικές ταινίες, καθώς ο σκηνοθέτης κάνει την ταινία για το κοινό και όχι για να προβληθεί σε ένα ή περισσότερα φεστιβάλ. «Ευτυχώς, βέβαια, που υπάρχουν και τα φεστιβάλ, τα οποία προσφέρουν ένα βήμα για να δούμε κάποιες ταινίες, που διαφορετικά δεν θα τις βλέπαμε ποτέ», είπε χαρακτηριστικά.
Η αγορά σήμερα
Σχολιάζοντας την κατάσταση που επικρατεί σήμερα, ο Kent Jones τόνισε ότι «οι άνθρωποι στο Χόλιγουντ είναι πραγματικά ηλίθιοι. Οι περισσότεροι είναι επιχειρηματίες και είτε κόβουν χοιρομέρι, είτε κόβουν εισιτήρια, είναι το ίδιο γι’ αυτούς». Από την πλευρά του, ο Todd Verow επσήμανε ότι το πιο απογοητευτικό είναι ότι οι επιχειρηματίες δεν προσπαθούν να φέρουν τον κόσμο στις αίθουσες για να δει τις ταινίες. Σημασία γι’ αυτούς έχει η παρουσία της ταινίας στην αγορά, αλλά όχι και η ποιότητά της. Τέλος, ο Alexander Payne υποστήριξε ότι αυτό που ενδιαφέρει τους επιχειρηματίες είναι το κέρδος και πρόσθεσε ότι «υπάρχει περιθωριοποίηση της κουλτούρας μας. Ακόμη κι αν βγει μία καλή ταινία, περνάει τελικά απαρατήρητη, γιατί έχει στο μεταξύ εξευτελιστεί μέσω της εικόνας και της διαφήμισης».
